Câu chuyện về quả mãng cầu Bà Đen

       Tây Ninh có vùng đất, khí hậu, nguồn nước và thổ nhưỡng phù hợp để phát triển chuyên canh cây Mãng cầu (Na), tạo ra lợi thế rất lớn cho trái quanh năm, với chất lượng thơm ngon, ngọt, dai, lớn trái và đẹp mà các nơi khác không có được.

Mãng cầu Tây Ninh có diện tích canh tác lớn nhất cả nước (trên 7.000 ha), là trái cây đặc sản của Tây Ninh được cả nước biết đến.

Hiện nay, Mãng cầu – Bà Đen là loại trái cây đặc sản và được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công Nghệ) đã ký Quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm “Mãng cầu Bà Đen Tây Ninh” vào tháng 08/2011.

Bên cạnh đó, trồng mãng cầu là sự kết tinh từ sự cần cù lao động, kinh nghiệm lâu đời và sáng tạo của người nông dân. Kỹ thuật  canh tác, chăm sóc và làm trái của các hộ trồng mãng cầu khu vực núi Bà Đen cũng có đặc thù riêng. Không chỉ chăm sóc cho cây mãng cầu tạo trái theo ý muốn, chất lượng ngon mà còn hình thành tập quán rải vụ thu hoạch. Đây cũng là điểm khác biệt của mãng cầu Bà Đen so với các vùng khác, nên góp phần nâng cao giá trị sản phẩm. Cho nên, Mãng cầu Bà Đen có mặt trên tất cả các thị trường tiêu thụ lớn của cả nước.

Mãng cầu là trái cây đặc sản tỉnh Tây Ninh. Nó là một trong những sản phẩm chủ lực và đặc thù của Tây Ninh. Ngoài ra, Mãng cầu cũng được dùng trong thờ cúng ở dân gian, nên đó là sản phẩm thiết yếu, vừa có giá trị kinh tế, vừa có giá trị tinh thần rất cao

Nhìn chung, đời sống của người nông dân gắn liền với cây mãng cầu từ nguồn thu nhập đến gắn bó việc làm. Từ đó, họ đam mê và yêu quý loại trái cây đặc sản này và không thể thiếu nó trong cuộc sống hiện tại và mai sau.

Chính vì các lợi thế nêu trên, Lãnh đạo tỉnh đã quy hoạch vùng phát triển loại trái cây đặc sản này kết hợp với du lịch. Trên cơ sở đó, HTX nông nghiệp mãng cầu Thạnh Tân đã có kế hoạch, chiến lược, các giải pháp để hình thành và phát triển mô hình kinh tế nông nghiệp kết hợp dịch vụ và du lịch, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ở địa phương, như : ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, từng bước đa dạng hóa sản xuất, phát triển công nghiệp chế biến mãng cầu và mở thêm dịch vụ ở nông thôn.

Nhìn chung, Mãng cầu Bà Đen có nhiều thuận lợi và tiềm năng để phát triển, nhưng việc sản xuất và tiêu thụ quả Mãng cầu không được suông sẻ, gặp rất nhiều khó khăn, trắc trở. Chủ yếu ở các nguyên nhân chính như sau:

– Người trồng vẫn chưa chủ động mở rộng sản xuất, thụ động trong tiêu thụ, nên nguồn thu nhập cao từ mãng cầu cho các hộ gia đình cũng chưa đạt được. Mặt khác, diện tích nhỏ lẻ, sản xuất chưa đồng bộ, nên sản lượng mãng cầu không kiểm soát theo cung – cầu được.

– Việc tiêu thụ Mãng cầu lại thông qua thương lái, đây là “điểm nghẽn” cho việc sản xuất và tiêu thụ mãng cầu. Thực tế các năm qua, việc tiêu thụ của người trồng Mãng cầu phụ thuộc hoàn toàn vào các thương lái, mà các thương lái này cũng phụ thuộc phần lớn vào các chủ vựa  trái  cây  đầu mối lớn. Do đó, lợi nhuận của người trồng mãng cầu bị “teo tóp” đáng kể sau nhiều chặng “sang tay”. Giá bán từng loại mãng cầu tại các chợ thành phố Hồ Chí Minh thường cao gấp 2 đến 3 lần so với giá nhà vườn.

– Mãng cầu (na) chứa lượng chất dinh dưỡng rất cao, rất tốt cho sức khỏe con người. Nhưng đặc tính quả mãng cầu (na) mau chín, nên khó khăn trong việc vận chuyển tiêu thụ, hạn chế thị trường tiêu thụ và rủi ro về giá là rất lớn. Cho nên, việc canh tác cây mãng cầu vẫn còn tồn tại, nhưng không phát triển mạnh.

Với thuận lợi và khó khăn nêu trên, hiệu quả kinh tế mang lại cho người nông dân chưa được tương xứng. Trước tình hình đó, HTX NN Mãng cầu Thạnh Tân củng cố tổ chức lại sản xuất, tham gia tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm mãng cầu cho thành viên nói riêng và nông dân canh tác mãng cầu nói chung. Mục đích trước mắt HTX sẽ đóng góp một phần công sức giải quyết vấn nạn “thương lái”; vấn nạn “được mùa, mất giá”,… nâng cao dần mức thu nhập của các thành viên, các hộ liên kết sản xuất và các hộ nông dân trồng mãng cầu.

Hiện nay, HTX đã tổ chức hệ thống phân phối thông qua liên kết với các đại lý; Cụ thể:

• Các đại lý trong tỉnh:

Các sản phẩm của HTX được phân phối bán tại các Đại lý, cửa hàng trái cây chủ yếu ở thành phố Tây Ninh và Thị xã Hòa Thành; Cụ thể: Trung tâm thương mại Long Hoa, Chợ thành phố Tây Ninh, chợ Phường 3 …. Dự kiến thời gian tới, HTX sẽ triển khai kết nối với các Đại lý, các nhà hàng, các chuỗi siêu thị mini trên Tây Ninh như: Copmart, Bách hóa xanh

• Các đại lý ngoài tỉnh:

Hiện nay các sản phẩm của HTX đang được phân phối bày bán tại các siêu thị của hệ thống Sai Gon Co.Op; Công ty Quản lý và Kinh doanh Chợ Bình Điền, các Vựa trái cây đầu mối nông sản thực phẩm Thủ Đức … Dự kiến thời gian tới, HTX sẽ triển khai thêm hệ thống phân phối kết nối với các Đại lý, các nhà hàng, các chuỗi siêu thị mini tại một số thành phố khác.

• Bán hàng qua mạng:

Website của HTX: https://htxmangcauthanhtan.vn/

Trước mắt, HTX tiếp tục tham gia hỗ trợ tiêu thụ quả mãng cầu, góp phần tăng Sản lượng tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, nâng cao thu nhập cho bà con canh tác mãng cầu. Phương hướng trong thời gian tới HTX sẽ tạo chuỗi liên kết tham gia vào chuỗi giá trị với doanh nghiệp để tạo đầu ra – tiêu thụ sản phẩm và tạo chuỗi liên kết tham gia vào chuỗi giá trị với các hộ nông dân, để tạo đầu vào cung cấp nguyên liệu cho nhà máy của HTX.

        Thị trường mục tiêu HTX đặt ra là: quả mãng cầu được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP (trái cây sạch) sẽ được phân phối đến tay người tiêu dùng trong toàn quốc. Đồng thời, việc xuất khẩu sản phẩm Mãng cầu sang các thị trường nước ngoài (sang các nước Thái Lan, Lào, Campuchia, Hàn Quốc,…) cũng thức hiện được, đáp ứng được các tiêu chuẩn theo quy định của họ (như quy định của Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế -Codex), đảm bảo an toàn sinh học, dịch bệnh, có truy xuất nguồn gốc cũng như hàng loạt tiêu chuẩn, hàng rào kỹ thuật khác của từng nước.